Als hulpmiddel om meer zicht te krijgen op de muzische aspecten van het werk kunnen we ons een groep straatdansers voorstellen. De een na de ander maakt een move en treedt weer terug in de kring. Dat principe van instappen en terug stappen heet in de Urban Dance de ‘cipher’. Het is vergelijkbaar met hoe een jamsessie werkt in de jazz- en gïmproviseerde muziek. Beurtelings voordoen, meedoen, instappen. Nieuwe combinaties maken. Leren van en met elkaar. Geen specifieke leiderschap. De cipher is net zo oud als de mens. Het is vormgevend voor wat we een groep kunnen noemen. Tal van oude stamverbanden werkten zo. De cipher zit, weliswaar mondjesmaat, op allerlei momenten óók in het dagelijks werk dat we doen. In een lunchgesprek kan de cipher zitten, als de pikorde niet te groot is. Ook een brainstorm is een voorbeeld. Maar het ‘harkje’, de dominantie van maakbaarheid, macht en methode overheerst.      

Een paar van de karakteristieken om de cipher daarvan te onderscheiden:   

• Deelnemers nemen gelijkelijk en samen zichtbaar/hoorbaar deel aan de realisatie van het werk. Dat is anders dan functie- en rolverdeling.
• Het werk is wederkerig. Je werkt door op elkaars materiaal. Dat is anders dan transactioneel een ander een dienst leveren.
• De cipher is generatief. Er ontstaan gaandeweg steeds meer invalshoeken en variaties. Dat is anders dan reductief werken aan één oplossing.
• We werken met wat we ‘nu’ met elkaar kunnen doen zoals in een opvoering. Het is het samenspel zelf dat telt. Dat is anders dan planmatig werken aan wat we later zullen doen.
• Er is gedeeld leiderschap. De groep voert de cipher uit. Er is tijdelijk géén hiërarchie. Amateurs en professionals werken door elkaar heen. Dat is anders dan bepalende kaders, leiderschap en een vast omschreven begrip van professionaliteit.

Voor evenwichtig werk heb je ze allebei nodig ‘het harkje’ en ‘de cipher’. Vanuit muzisch werk beschouwen we de cipher als ontwerpaanwijzing voor het maken van nieuwe werk- en gespreksvormen. 

Herken je in je eigen leven en werk momenten van de cipher. Ze kunnen heel klein of juist groot zijn. Schrijf er vijf op. Kloppen de karakteristieken in dit stukje, of zijn er meer? Waar in je werk zou iets van die cipher kunnen versterken? Wat kan de cipher jou aanreiken als je je even voorstelt dat je zelf gesprekken, werkvormen of bijeenkomsten ontwerpt?