Mag ik je een vraag stellen? Een beetje een vreemde vraag misschien, maar zou je een plek in willen nemen, daar in dat grijze schilderij met die witte zachte laag? Zou je op die grijze ondergrond willen gaan liggen, tussen de voorwerpjes. En zou je dat even willen volhouden, misschien een minuut of twee, drie? En als je daar dan zo ligt, wil je dan proberen nergens aan te denken, jezelf gewoon even helemaal leeg maken en verder niets? Gaat dat? Lukt dat denk je? Wel voelen hoe je ligt, of je op je rug ligt, je buik of op je zij. En misschien ook even voelen hoe groot je bent ten opzichte van de andere voorwerpen. Hoe lig je daar? Zie je de andere voorwerpen? Zie je dat je tussen kleine speelgoed voorwerpjes ligt? Dat je misschien wel deel bent van een stilgelegd speelmoment van een kind. Roerloos lig je daar in afwachting totdat je weer opgepakt wordt en bespeeld wordt, bewogen wordt en je tot leven gewekt wordt door een kinderlijke fantasie. Wat zou dat brengen als je je je dit zo voorstelt? 

In ieder geval ontmoet je het werk van Sander van Deurzen even op een hele andere manier. Je verplaatst je vanuit de gewone wereld in een fictieve wereld, in een wereld waar de scheppingskracht de regels heeft bepaald, onder de regie van Sander dan wel te verstaan. Hoe bijzonder is dat, zo’n wisseling van context, van plaats en van tijd? In het schilderij leeft de eeuwigheid, is er geen gevecht met de aardse vergankelijkheid. Of toch wel? Is dat nou precies waar Sander het over heeft? Die aardse vergankelijkheid? Lig je daar dan precies tussen, net zoals een happymeal poppetje, een barbie of een ander speelgoedpoppetje. Sander houdt ervan om te refereren aan Vanitas stillevens en hij is zich heel bewust dat je als maker je niet ontkomt aan de kunstgeschiedenis. Dat draag je mee en juist dat vindt hij ontzettend waardevol en interessant dat de kunstgeschiedenis doorklinkt in dit werk. De Vanitas stillevens wezen ons op de leegheid in ons aardse bestaan, we moesten ons in de 17^e eeuw herinneren aan het feit dat we ons niet teveel moesten hechten aan materiële zaken. Dat het aardse leven slechts een voorbereiding was op het leven na de dood. Die betekenis is hier ook voelbaar, alleen actueler en alleen niet direct religieus. De gedempte kleuren in dit werk maken dat het een verloren moment lijkt, een mistig afscheid, vereeuwigd liggen de plastic speeltjes te wachten, ze zijn verlaten. De kindertijd is volwassen geworden, de interesse vervlogen, de waarde verdwenen. Daarmee zijn het typische spullen die de vluchtigheid representeren die we snel afdanken, die de leegheid van materie belichamen. 

Nu jij daartussen bent gaan liggen, wil ik jou graag nog een vraag stellen. Gooi jij jezelf wel eens in de prullenbak? Doe jij wel eens afstand van jezelf?Is het nodig om afscheid te nemen van de geschiedenis die jij in je draagt? Ben je gehecht aan je vaste vorm, aan hoe je bent gaan liggen op de grijze ondergrond in dit schilderij. Of is het mogelijk om het te laten vloeien zoals de toets van Sander; zo heerlijk luchtig, vloeiend en daadkrachtig geschilderd, zo tegengesteld aan de stillevens van eeuwen eerder. Sander zijn toets lijkt als slagroom, luchtig en vrij. Wat voor betekenis is hieruit te halen? Wat voor een zienswijze kunnen we hieruit lezen? Is het mogelijk om ondanks onze vaste vorm, onze voorgeschiedenis om flexibel, veerkrachtig en vrij te blijven? Om ons leeg te maken in de goede zin van het woord. Leegheid als in openheid? Wellicht worden we dan opgepakt door een kinderhand en gaat het spel weer verder, met een nieuwe blik en een ander einde. 

1975, Blerick. Woont en werkt in Amsterdam. Naast kunstschilder is Sander docent aan de opleiding ‘Docent beeldende kunst en vormgeving’ aan HKU.

https://www.sandervandeurzen.com/