Met een paar collega’s legden we meegebrachte bronnen één voor één op de grond tussen ons in. We vertelden verhalen en lichtten toe wat elke bron ons te zeggen had. Foto’s van kunstwerken, een cartoon, klei, cartografische vondsten, bladmuziek en… boeken. Ook ik bracht boeken mee. Niet één, nee vijf. Niet om uit elk ervan iets voor te lezen, nee slechts uit één en hoe wat ik daarin vind voor mij doorwerkt in die vier anderen. Een stapeling van chronologisch opengeslagen boeken als symbool voor hoe ideeën en wijsheid zich door de tijd heen bewegen. Een soort pilaar van papier die een geestelijke wereld kan stutten.

De gedachte die wordt ondersteund is er een over onderwijs. Dat mag geen verrassing heten als ik iets schrijf hier. Je zou kunnen zeggen dat onderwijs ook momenten van crisis in de interne wereld, een climax in de innerlijke strijd over wat te doen, hoe te zijn kan aanwakkeren. Als de student sterk van wil is en alles moet wijken voor de eigen ambities of wanneer die zich terugtrekt in de veiligheid van het vertrouwde en afziet van uitwisseling met iets onbekends. Net zoals je niet weet wat er in boeken staat 'tot het te laat is’ (om met de woorden van Jeanette Winterson te spreken), zo weet je pas wat je in de wereld kan betekenen als je er ook instapt. Die uitnodiging, die stap, om op te pakken en te lezen, om in te stappen en te leven, die kan je beogen als docent. En net als bij Augustinus zou een situatie van conflicterende verlangens, perspectieven of neigingen je misschien wel kunnen helpen.

En een boek dat niet geheel ontoevallig ook rondslingert in een tuin.

De basisgedachte in het bovenste boekje die ik geadopteerd heb om een tijdje bij me te houden is er een van Aristoteles over wat een krachtig verhaal helpt vormen. Hij onderzoekt dit in de context van de Griekse tragedies. Een goede tragedie volgt uit een goed plot, met aangrijpende wendingen. En daarin staat het handelen centraal van de personages, niet hun karakter.

Wat doe je als je in crisis bent, als je even niet weet wie je bent? Wat doe je als je dan hoort: ‘Pak op en lees! Pak op en lees!’

Ik vind het leuk om zo te kijken naar onderwijs. Welke 'plotwending’ probeer ik om mijn studenten uit patronen te breken en de wereld met open ogen tegemoet te treden? Ik put ideeën uit filosofie die inspiratie uit kunst put. En dan zet ik mijzelf op het spel door in mijn onderwijs een onverwacht gebaar te maken. Misschien is het neerzetten van een vijgenboom eens iets aardigs om te doen.

En uiteraard altijd ergens een boek laten slingeren: Tolle, lege!