Lukt het in een samenleving die worstelt met polarisatie, met in- en exclusie nog wel om het 'wij' goed vorm te geven? We brengen verschillende perspectieven waar we vanuit kunst en onderwijs aan (mee)werken bijeen. De zevende editie van MusePost, het digitale tijdschrift van het HKU- lectoraat 'Muzisch Werk' heeft de titel 'waar wij staan'.
Beeld: Elisabeth Kaldeway
Beste lezer,
Naast de vraag 'wie ben je' zou je ook kunnen vragen 'waar hoor je bij'? We zijn deel-, vak-, buurt-, lot-, land-, studiegenoten. Fan van dezelfde club, geboren in hetzelfde land, liefhebber van dezelfde muziek… We passen ons aan, of we zetten ons af. We zijn en worden 'onszelf' in al die vormen van 'wij'. Hoe doen we dat 'wij' in een tijd met toenemende polarisatie?
‘In een klein boekje met de titel Mediatijd vertelt Peter Sloterdijk dat in oud stamverband de gehoorsafstand bepaalt hoever je je kan verwijderen. Dat het belangrijk is dat je de sprekende of zingende stemmen van je dorpsgenoten nog kan horen, zodat je letterlijk hoort waar je thuishoort.’ Maar hoe word je deel van een groep als je niet meteen kunt horen dat je ergens thuishoort, omdat jij een ander stemgeluid hebt dan daar waar je bij wil horen? Hoe oefenen we ons in het luisteren naar diverse stemmen? Hoe leren we kijken vanuit meerdere perspectieven? En hoe groot is onze bereidheid daartoe?
In deze MusePost zetten we het 'wij' centraal. We presenteren de podcast 'je werk of je leven' waarin Bart van Rosmalen pleit voor een andere wisselwerking tussen leven en werken, we delen een oproep (sluit je aan! doe je mee?) tot activisme van (HKU-docenten) Ankje Jongejan, Ruben Jacobs en Tet Koffeman, we volgen Jelmer Soes (schrijver en docent/tutor HKU-theater) in het tweede deel van zijn drieluik over lesgeven en tonen werk van beeldend kunstenaar Elisabeth Kaldeway.
De redactie
Beeld: Elisabeth Kaldeway
Werk als levensvorm - Podcast
Wij zijn ons werk.
Stel dat we werken een levensvorm zouden noemen…. Niet zo gek als je bedenkt dat we grofweg een derde van ons werkzame leven daadwerkelijk ín ons werk leven. We verschijnen zelf, en aan en met elkaar, in de context van wat we doen en welke (levende) plaats we innemen in de wereld. We leven daarin als groep, samen met anderen. Zelfs een solitaire beeldhouwer op een heuvel is onderdeel van een ‘samen’ via het beeld met toekomstige kijkers. Dat samenleven in het werk zou je dus een belangrijke verschijningsvorm van de menselijke soort kunnen noemen. Belangrijk om er zorgvuldig mee om te gaan: de biotoop waarin onze soort in groepsverband verschijnt, de biotoop die we zelf vormgeven, zelf scheppen. Bart van Rosmalen is gefascineerd door de metafoor 'werk als levensvorm' en wat die kan betekenen voor organisatie, onderwijs en onderzoek. In de podcast 'je werk of je leven' gaat hij daarover in gesprek met Sia Ataredian. Een uitgelezen kans om het grotere verhaal te vertellen en de praktijk te belichten waar we aan werken vanuit het lectoraat 'muzisch werk'. Neem er even de tijd voor in de trein, onderweg, op een wandeling of dus gewoon 'op het werk' zelf. Hoe werk je samen op het werk, wat is de macht der gewoonte en hoe zou het ook kunnen?
Geen kunst op een dode planeet - een oproep tot actie
Wij zíjn de natuur. Ook binnen HKU. Met hun guerrilla guardening actie 'Geen kunst op een dode planeet' vragen Anke Jongejan (fashion design), Ruben Jacobs (kunst & economie), Tet Koffeman (Utrechts conservatorium) en Martijn van Gessel (Creatieve Technologie en muziek & technologie) aandacht voor duurzaamheid en circulatiteit binnen HKU.
'Het beleid van de HKU rondom duurzaamheid en circulariteit is nu behoudend en reactief en staat niet in verhouding tot de realiteit waarin onze studenten gaan leven en werken. We missen durf en visie. Een kunstacademie is van oudsher een broedplaats voor de wereld van morgen, maar wat als die wereld van morgen op het spel staat? Juist nu heeft de planeet verbeelding nodig, en de HKU moet haar rol pakken in de transitie, op alle niveaus die een onderwijsinstelling tot haar beschikking heeft. Dat hoeft niet in officiële beleidsnota’s, maar in een open dialoog met onze studenten. Het betreft immers hun toekomst.'
We kunnen ons machteloos voelen en wijzen naar de grote bedrijven, maar wat kunnen we zelf doen? We moeten van ego naar eco bewegen. De planeet heeft moed, visie en verbeeldingskracht nodig. Wat gaan we nu doen, zodat morgen anders wordt?
Wij, een klas - Deel 2 drieluik 'Leren' - Jelmer Soes
Wij zijn een klas
In dit tweede deel van het drieluik 'Leren' gaat schrijver en docent Jelmer Soes verder in op hoe hij kijkt naar de klas na de coronajaren. In deel 1 (MusePost #6) schetste hij een beeld ven Generatie Z. In dit artikel beschrijft Soes hoe hij ervaart dat er iets in de klas lijkt te zijn veranderd. Hij ziet een groep individuen, zeer goedbedoelende jonge mensen, die echter vaak de handen vol hebben aan zichzelf en niet altijd zitten te wachten op een klas vol zoekende andere individuen. Er lijkt een afnemende behoefte te zijn om een collectief te vormen. Hoe geven we onderwijs aan deze jonge mensen? Hoe maak je ze als docent weer tot groep?
Vanuit het lectoraat 'Muzisch Werk' hebben we een Handboek Muzisch werk in voorbereiding. Dat zal naar verwachting tegen de Kerst verschijnen. We oefefnen in kort en bondig door zogenaamde 'vignetten' te schrijven. Dat zijn stuykjes van 300-350 woorden per stuk waarin telkens maar 1 aspect, gedachte, manier van werken aan bod komt. Bij wijze van proeve vooraf gaan hier drie vigentten mee die gaan over het 'wij' vanuit een muzisch perspectief.
In deze Musepost is het werk te zien van kunstenaar Elisabeth Kaldeway. Ze studeerde in 2003 als schilder af aan HKU en werkt nu, naast haar werk als autonoom kunstenaar, als lichtontwerper en lichttechnicus in het Akademietheater op Janskerkhof. Haar beeldend werk gaat over mensen. Wat haar vooral fascineert is wat er zich afspeelt in en tussen mensen.
"Ik maak geen portretten van individuen, veel meer dan dat probeer ik een soort universele mens (of een mensje) te verbeelden. Met heel alledaagse (en ook bijzondere en belangrijke) levens, gevoelens, momenten, verlangens en angsten. Mijn “mensjes” dromen, slapen, proberen, zorgen, voeden, bloeden, ploeteren, zoeken contact, hebben verdriet, leunen, zitten, wachten.
Door het ontbreken van te duiden haardracht en kleding (of juist het toevoegen van maskers/dierenkoppen) anonimiseer ik ze bijna. Misschien hoop ik dat door die anonimiteit juist iedereen zich erin kan verplaatsen en kan meevoelen."
