21 april 2023 - Statement HKU guerrilla gardening-actie
“Geen kunst op een dode planeet”

"Klimaatopwarming gaat sneller dan verwacht, is wijdverspreid en wordt intenser", luidt de conclusie van het laatste IPCC-rapport. We koersen op onze planeet af op enorme risico’s en onomkeerbare verliezen. Om het ergste te voorkomen is radicale gedrags- en systeemverandering nodig. Maar dat gaat niet vanzelf. Daar is moed, visie én verbeeldingskracht voor nodig.

Als docenten constateren we dat we deze urgentie nog niet voldoende zien terugkomen in het (facilitaire) beleid én de onderwijspraktijk van de HKU. Het beleid van de HKU rondom duurzaamheid en circulariteit is nu behoudend en reactief en staat niet in verhouding tot de realiteit waarin onze studenten gaan leven en werken. We missen durf en visie. Een kunstacademie is van oudsher een broedplaats voor de wereld van morgen, maar wat als die wereld van morgen op het spel staat? Juist nu heeft de planeet verbeelding nodig, en de HKU moet haar rol pakken in de transitie, op alle niveaus die een onderwijsinstelling tot haar beschikking heeft. Dat hoeft niet in officiële beleidsnota’s, maar in een open dialoog met onze studenten. Het betreft immers hun toekomst.

Kunnen kunstenaars de problemen oplossen? Nee, dat niet. Maar kunst vertelt verhalen, en beschavingen zijn gebaseerd op verhalen. Wanneer bestaande verhalen niet meer voldoen, heb je andere en nieuwe verhalen nodig. Ontwerpers, makers en creatieve producenten hebben de verantwoordelijkheid om verschillende perspectieven te laten zien, om nieuwe tastbare verhalen te creëren, de zintuigen te herscholen. Ook kunnen ze handvatten bieden om met de ambiguïteit en tegenstrijdigheden om te gaan die nu eenmaal horen bij een verandering van tijdperk. Dit is waar kunst om gaat en impact kan maken; of het nou gaat om een boek, een lied, een film of (speculatief) ontwerp, elke zichtbare actie - hoe klein ook - draagt bij aan de collectieve verbeelding.

Vandaag, in aanloop naar De Dag van de Aarde op 22 april, doen wij een eerste kleine symbolische daad. Op deze parkeerplaats verruilen wij stenen voor groen en moedigen wij de HKU aan deze vergroening verder aan te zwengelen. Wij willen de ecologische crisis tastbaar, lokaal en persoonlijk maken. Want hoe groot en complex de problemen ook zijn, we moeten gewoon nu beginnen.

Als eerste aanzet doen wij graag een voorzet voor actiepunten, te weten:

1. een stem geven aan studenten in het debat rondom de ecologische crisis met daarbij nadrukkelijk ruimte en tijd voor de innerlijke dimensie. Dat wil zeggen: samen, studenten èn docenten, rekenschap nemen van wat de enorme gevolgen van klimaatverandering zijn voor het psychologisch welzijn, en dit als startpunt te nemen voor (regeneratieve) transformatie én actie;

2. het vrijmaken van feitelijke ruimte in alle Schools voor artistiek-ecologisch onderwijs en het actief ondersteunen van initiatieven die vanuit studenten, docenten en/of medewerkers komen om ecologische vraagstukken de instelling en het onderwijs in te trekken

3. als organisatie zich uitspreken over de belangrijke rol voor kunst(onderwijs) in de transitie van een fossiele naar een ecologische samenleving en tegelijk ook kritisch het eigen functioneren daarbinnen onder de loep nemen. Denk bijvoorbeeld aan het grondig in kaart brengen van de eigen ecologische

   impact (lees: alle energie- en grondstofstromen) van de HKU en HKU onderwijs en keuzes maken in hoe in de toekomst (per school) om te gaan met materiaalsoorten, grondstoffen en energieverbruik.

Tot slot roepen wij iedereen op om daadkracht te tonen in de grootste crisis van deze tijd en sporen wij in het bijzonder het College van Bestuur aan om zich te bezinnen op bovenstaande punten en daarop te reageren in een publieke reactie.

Namens,

Actiegroep Kunst & Ecologie

Anke Jongejan - Fashion Design
Ruben Jacobs - Kunst & Economie
Martijn van Gessel - Creatieve Technologie (OOI) en Muziek & Technologie Tet Koffeman – Utrechts Conservatorium