Een muzisch perspectief op praktijkgericht onderzoek

Ik werk al jaren op de rand van onderzoek en praktijk. Ik ben razend enthousiast over het doen van onderzoek en gefascineerd door onderzoekers. Ik denk dat onderzoek een krachtig middel is dat we nog onvoldoende benutten. En dat komt omdat we onderzoek inkapselen in een academisch-wetenschappelijke traditie waarin het ontdaan is van alle vormen van menselijkheid behalve de ratio. Onderzoekers zijn veelal mensen die ooit in hun leven hebben besloten te vluchten in hun hoofd. Mijn verlangen is om de menselijkheid en de warmte van het menselijke gevoel en de menselijke intuitie weer terug te brengen in het onderzoek.

Onderzoekers in maatschappelijke kennisinstellingen komen belangrijke vragen tegen over de verhouding tussen onderzoek en praktijk. De klassieke opvatting over wetenschappelijk onderzoek is dat je eerst grondig onderzoek doet en dan probeert deze kennis ‘in praktijk te brengen’ De realiteit is vele malen complexer. Het scheiden van onderzoeken en benutten van kennis leidt tot misverstanden, vervormingen en onderzoeksresultaten die in de kast blijven liggen.

Professionals vragen om gezamenlijke acties en oplossingen en onderzoekers zijn niet altijd in staat hierin mee te gaan. Hoe vind je als onderzoeker, samen met anderen, daarin je weg? Zeker bij complexe maatschappelijke vraagstukken waarin nuance, diversiteit, meerstemmigheid en samenhang nodig zijn. Zijn er manieren van praktijkgericht onderzoeken die juist de rijkheid van complexiteit ervaarbaar maken én kunnen aanzetten tot gezamenlijk handelen?

Mogelijk dat de traditionele scheiding tussen onderzoeken en handelen moet vervallen, evenals het onderscheid tussen adviseren en implementeren. Het verbinden van onderzoek en praktijk vereist mogelijk een andere methodologie waarin de productie van kennis niet langer vooraf gaat aan handelen maar waarin onderzoekend handelen tegelijkertijd kennis, verandering, leren en tastbare producten oplevert.

In deze groep gaan we experimenteren met een muzisch perspectief op onderzoek. Een dergelijk perspectief zet makerschap centraal zoals dat ook gebeurt in de kunsten. Principes die makers hanteren zoals het afwisselen van maken, uitproberen en evalueren, zijn mogelijk geschikt in de aanpak van onderzoek rondom complexe vraagstukken. Het ‘werk’ dat het resultaat is van het makerschap (de opvoering, de tekening, het beeld, de muziek) kan mensen in beweging zetten. We onderzoeken of een muzisch perspectief een waardevolle aanvulling is op reguliere vormen van praktijkgericht onderzoek.

De onderzoeksvraag die we voorlopig hierbij als zoeklicht hanteren is: Op welke wijze kan een muzisch perspectief het onderzoeken en handelen van onderzoekers van kennisinstellingen verrijken en wat doet dit met de persoon van de onderzoeker en de doorwerking van het onderzoek?