Eén betekenisvolle gebeurtenis (naast vele andere…)

Wat ik in de namiddag van de wonderschone Afsluiting werkplaats muzische professionalisering meemaakte en mee maakte, vond plaats in de werkplaats die door Peter Rombouts was georganiseerd. Na enkele activiteiten moesten we drietallen vormen voor de volgende activiteit. Even stond ik ietwat verloren in wat zojuist nog een hechte kring was geweest. Rechts van mij zag ik twee mannen ietwat onderuit gezakt min of meer bij elkaar zitten die met elkaar spraken zonder elkaar echt aan te kijken. Meteen liep ik op ze af en vroeg of ze nog een derde partner zochten. Een van hen merkte iets op in de richting van dat het probleem zichzelf had opgelost; blijkbaar was dat het onderwerp van gesprek geweest. Ik merkte met een kwinkslag op dat ze zoveel energie uitstraalden dat ik me wel bij hen moest aansluiten. Dat viel in goede aarde. Het ijs was gebroken en we gingen actief aan de slag.

De eerste vraag die een van mijn kompanen inbracht, was hoe muzische professionalisering een plek zou kunnen krijgen in de masteropleiding waarbinnen hij werkzaam is. Ik bleef aan mijn stoel vastgeplakt zitten omdat de vraag in mijn hoofd bleef zitten. De ander stond plotseling op en maakte vreemde bewegingen waar ik geen touw aan vast kon knopen. Plots voelde ik echter de krachtige impuls om tegenover hem te gaan staan, ik wist echter absoluut niet waarom of waartoe. Nou, toen gebeurde het: we begonnen aan een dans die steeds vrolijker en uitbundiger werd. Het inzicht dat daardoor in de nabeschouwing bij mij naar boven kwam (ik heb daarbij benadrukt dat ik niet gesponsord word): just do it.

De tweede vraag was hoe er meer synchroniciteit in het leven van de vragensteller kon komen. Mijn partner stond langzaam op en ik bewoog meteen zo synchroon mogelijk mee. We gingen tegenover elkaar staan en probeerden onze bewegingen ritmisch op elkaar af te stemmen. Onze handen vonden houvast bij elkaar en geleidelijk aan ontstond uit de praktijk van het doen het inzicht dat we niet synchroon hoefden te bewegen, als we maar het ritme vasthielden. En daarbij begon Pachelbel, Canon in D, in mijn hoofd te resoneren, als een echo van een eerdere activiteit en de maat van onze choreografie.

Eén inzicht (naast de vele andere…)

Eén wonderlijk aspect van de vele dat ik hier naar voren wil halen, is het inzicht dat als een motief voor mij de hele dag begeleidde: hoe onvoorstelbaar eenvoudig het is om echt contact te maken, en hoe moeilijk we het ons doorgaans maken om dat te bewerkstelligen. Ga maar na: drie mannen die elkaar niet kennen, hun vragen met elkaar delen en vrolijk met elkaar dansen en elkaar daarbij ook aanraken. Tijdens de dag dacht ik op een gegeven moment: iedereen kan mijn vriend zijn. Ik wist toen ook wel dat dit niet helemaal klopte, maar het zegt wel iets over mijn ervaringen, want ik ben eerder al eens tot de nuchtere conclusie gekomen dat ik geen talent heb voor vriendschap. Tijdens de dag voelde ik echter een soort van genegenheid ontstaan voor meerdere mensen met wie ik heb mogen werken. Toen ik dat ’s avonds aan mijn vrouw vertelde, zei ze dat er zich meerdere hartjes in mij hadden geopend. Dat was een verrassend beeld, omdat mijn nuchtere deel dacht dat ik er maar eentje had, terwijl mijn muzische deel meteen begreep dat dit een treffende expressie was van wat er was gebeurd.

Een ander aspect wat contact betreft, was de ervaring van afstand en nabijheid, aantrekken en afstoten die ik in de activiteiten met twee partners heb ervaren. Een dynamiek die mij verraste: ik ervoer een uitnodiging, ging erop in, waarop een afwijzing volgde etc. Ik begon in te zien dat dit voor sommige mensen blijkbaar een dynamisch gebeuren is, zonder een evenwicht te bereiken.

Een vraag?

Misschien is contact leggen en onderhouden wel een ongestelde vraag die me bezighield, hoewel deze overweging pas bij me opkomt door het format voor deze reflectie. Ik ben tamelijk gereserveerd wat nieuwe contacten betreft, omdat ik daar doorgaans bar weinig van verwacht. In contacten mis ik vaak de juiste afstemming. We negeren elkaar, zoeken alleen maar een luisterend oor, willen bevestiging van ons perspectief etc. etc. Het was een wonderlijke ervaring voor mij dat in de muzische ruimte met al deze mensen ook ruimte voor echt contact ontstond. Echt en liefdevol contact is als het tedere middendeel van het concert voor twee violen van Bach.

Aanvulling

De dag heeft mij ook veel opgeleverd voor mijn expliciete onderzoeksvraag. Onderzoek draait om het zoeken van antwoorden op vragen. In zekere zin ga je als onderzoeker een dialoog aan met (een deel van) de werkelijkheid. Waar wij onderzoekers heel goed in zijn, is zoeken naar de juiste instrumenten en methoden als de verbindende elementen voor deze dialoog. Dat is op zich natuurlijk helemaal prima. Tegelijk zijn instrumenten en methoden eigenlijk een verlengstuk van onszelf. Moeten wij dan niet ook of vooral aandacht besteden aan het kalibreren, het stemmen van onszelf? Moet ik mijzelf transformeren, moet ik receptiever, creatiever, responsiever worden om de werkelijkheid beter te kunnen ervaren? En kan het muzische (naast bijvoorbeeld het spirituele) daarbij een rol spelen? Dat was mijn onderzoeksvraag.

In twee theatrale dialogen heeft het antwoord op deze vraag zich verdiept, op een zodanige wijze dat de vraag zelf werd getransformeerd. Door de eerste sessie zag ik (in) dat er niet één antwoord is. Het gaat bijvoorbeeld om: beschouwen, doen, tonen, openstellen, aftasten, sparren, afstemmen, verbinden, overgeven, ontspannen, spelen, dansen, genieten, vieren. De gewenste transformatie is dus niet een trucje, maar het hele palet aan menselijke verhoudingswijzen. In de tweede sessie, met de twee mannen die hierboven reeds ter sprake zijn gekomen, begon één van beiden al zoekend als een Pluizer over de grond te kruipen. Dat was een confronterende spiegel, met mijn neus in de stoffige details duiken. Hij werd geleidelijk met behulp van de ander opgericht tot waarlijk mens-zijn. Dat was dan ook voor mij de boodschap van deze dialoog: het gaat niet om de transformatie als onderzoeker maar als mens, tot volwaardig mens-zijn. Ik vond dat werkelijk onthullend, hoewel de kruipende man benadrukte dat dit eigenlijk al in mijn vraag besloten lag. Mijn vrouw bevestigde dat later; ze hield me voor dat ik dat ook altijd zeg wanneer anderen mij complimenteren over mijn coaching capaciteiten: ik geef enkel weer wat je zelf hebt ingebracht. Later schoot mij te binnen dat een volwaardig mens niet alleen onder-zoeker maar ook en vooral boven-zoeker is.

Contacten

Tijdens de dag heb ik drie contacten gelegd waarvan ik voel dat het mogelijke vriendschappen (ja, toch) kunnen worden.

Opzet

Ik zou echt helemaal niets kunnen bedenken wat beter zou kunnen. Voor mij was het een perfecte dag, om met de woorden van Lou Reed af te sluiten.