De kunst van het vragen als onderzoeksinstrument

De kunst van het vragen is een vorm waarin we werken met elkaars onderzoeksvragen. We brengen elkaar onderzoeksvragen met elkaar in gesprek waardoor je eigen fascinatie of vraag wordt verduidelijkt. Je geeft jouw vraag kado als antwoord op de vraag van een medeonderzoeker waardoor er nieuwe betekenissen ontstaan en een gezamenlijkheid van onderzoeken.

1. Waar in de onderzoekscirkel

Fascinatie of vraag verduidelijken

2. Doel

Het doel is om door elkaar te bevragen te komen tot een verduidelijking en nauwkeurigere explicitering van je onderzoeksvraag. Verschillende betekenislagen, aspecten, onderliggende assumpties en vooronderstellingen maak je expliciet in je eigen onderzoeksvraag en de onderzoeksvragen van anderen. Je deelt met elkaar de onderzoeksvragen waardoor je zicht krijgt op de fascinatie van anderen alsmede op de verschillende mogelijkheden van vraagstellingen. Gedeelde waarden worden zo bespreekbaar gemaakt.

3. Synopsis

In het doen van onderzoek is het lastig om te verwoorden waar het je nu precies om te doen is. Waar gaat je onderzoek nou echt over? Wat is de kern? Wat is het precies dat je raakt? En is de vraag niet alleen relevant voor jou, maar ook voor anderen? Als onderzoeker ga je in de kunst van het vragen staan voor wat je aan het hart gaat. Je vertelt over je vraag en fascinatie en vervolgens wordt je erop bevraagd door anderen. Dit is kwetsbaar en die kwetsbaarheid roept bij de anderen op dat ze aandachtig luisteren alvorens zij vragen gaan stellen. Vervolgens krijg je hun vraag cadeau als antwoord op jouw vraag waardoor jouw vraag wordt verdiept en van totaal nieuwe perspectieven wordt voorzien. Door de onderzoeksvraag van een ander te krijgen als antwoord op jouw vraag wordt er nieuwe associatieve verbindingen en betekenisstructuren gemaakt waardoor jouw vraag verdiept. 

4. Wijze van gegevens verzamelen en duiden

Inbrengen van onderzoeksvragen. Elkaar bevragen. Verbindingen maken tussen onderzoeksvragen. Schrijven. Eventueel opvoeren van de zin 'als antwoord op jouw vraag, geef ik je mijn vraag cadeau'.

5. Hoe het werkt 

1) Allereerst formuleert ieder voor zichzelf zijn eigen vraag. Waar wil hij/zij antwoord op of inzicht in krijgen.

2) kies zoveel "inbrengers" als er groepjes zijn. (een groepje bestaat uit 3 tot 5 deelnemers. Bij bijvoorbeeld 15 deelnemers zijn er 5 groepjes van 3 personen, 16 deelnemers zijn 4 groepjes van 4 etc)

De inbrengers zijn diegene die steeds hun vraag zullen stellen binnen een groepje. Zij blijven deze rol houden tijdens alle rondes. De anderen wisselen na elke ronde van groepje. Een ronde duurt 12 minuten.

3) De inbrenger stelt zijn vraag en geeft kort uitleg (3 minuten)

4) de anderen stellen vragen en hebben een gesprek met de inbrenger (7 minuten)

5) De anderen geven om de beurt hun eigen vraag terug, startend met de zin ….ik geef je hierbij als wijze van antwoord mijn vraag, als kado: …..(vul de vraag in die de ander voor zichzelf had opgeschreven) ( 2 minuten

Eventueel kan dit theatraal worden gedaan door de vraag kano performatief op te voeren.

6) daarna 1 minuut stilte, eventueel gevuld met muziek, waarin iedereen opschrijft wat hij/zij uit die ronde heeft gehaald.

7) Volgende ronde: de inbrengers blijven zitten, de anderen wisselen, zorg voor de meeste diversiteit.

Daarna weer start bij 3)

 

6. Reflectievragen 

Lees de vragen die je tijdens ronde 4 ontvangt nog eens door. Wat roepen deze vragen bij je op? Welk verband is er te zien in de vragen? Wat voor soort vragen roepen jouw vraag en uitleg blijkbaar op?

Welke vragen heb je cadeau gekregen? Wat roepen deze vragen op? Welke wendingen in je eigen onderzoeksvraag ontstaan? Kan je hier een herformulering of verhaal van maken?

Als je vragensteller bent geweest en je jouw vraag cadeau hebt gedaan: kijk nu nog eens naar jouw eigen vraag. Welke nieuwe beelden en inzichten ontstaan er voor jou?

 

7. De werkvorm als muzisch onderzoek

De rol van vertellen, spelen, maken

De werkvorm start met het formuleren van je onderzoeksvraag van dat moment. Je krijgt de vragen van anderen cadeau als antwoord op jouw vraag.

  • Je start met het vertellen van jouw vraag en toelichting. Kan je dit toelichten doen in de vorm van een vertelling?
  • Na de ronde van vraag en antwoord krijg je een vraag cadeau. Vragen die ogenschijnlijk weinig met elkaar te maken hebben worden nu bijeengebracht in een vraag en antwoord structuur. Dit lijkt op de werking van een orakel. Als je de vragen cadeau opvoert wordt er een performatief element aan toegevoegd.
  • Er kan een nieuw verhaal worden gemaakt. Je vraag wordt verdiept.

De onderzoekstappen in de werkvorm

Deze werkvorm is een vorm van onderzoek in drie lagen:

  1. Jouw vraag wordt gebruikt als bron van gegevens door er over te vertellen. De vragen van de anderen zijn een middel om deze gegevens te duiden en zo een beter gezamenlijk begrip te krijgen van de vraag. Dat leidt tot nieuwe inzichten bij de deelnemers die in stilte met een pen en papier worden vastgelegd aan de hand van de vraag: wat haal ik er uit en wat leek betekenisvol voor de vraaginbrenger en voor mijn eigen vraag?
  2. De verzameling aan vragen geldt als reflectie voor het verdiepen van elkaar vragen.
  3. Na afloop van het gesprek dient de ervaring van het gesprek in combinatie met de verzameling vragen als gegevens voor het verhelderen van je eigen fascinatie aan de hand van bovenstaande reflectievragen.

De kwaliteitscriteria

Criteria in de werkvorm

  • Spelregels worden strikt gevolgd. De kwaliteit van luisteren en vragenstellen is van belang.

Criteria over vastleggen

  • De verzameling aan ingebrachte en gegeven vragen en de reflectie over wat dit oproept.

Criteria over verantwoording

  • De resultaten zijn herleidbaar doordat is beargumenteerd hoe de antwoorden op de reflectievragen volgen uit het gesprek.

8. Verankering

Reacties